Ҡымыҙға - 5500 йыл!

Ҡымыҙҙың тарихы бик боронғо, уның тамырҙары быуаттар төпкөлөнә барып тоташа. Был эсемлекте ҡулланыуҙың иң тәүге эҙҙәре энеолит осорона ҡарай, йәғни яҡынса 5500 йыл элек. Тап шул ваҡытта Үҙәк Азия һәм Монголияның күсмә ҡәбиләләре тәүге тапҡыр ҡымыҙ әҙерләй башлай.

Сусамыр үҙәнендә кәзә тиреһенән эшләнгән күн сумкалар табыла, уларҙа йылҡы һөтө эҙҙәре бар, был боронғо ҡымыҙ етештереүҙең дәлиле булып тора. Һәр ҡәбиләнең был эсемлекте әҙерләүҙең үҙенсәлекле рецепты була, улательноекле һаҡлана.

Ҡымыҙ тураһында телгә алынған тәүге яҙманың береһен боронғо грек тарихсыһы Геродот хеҙмәттәрендә табырға мөмкин, ул скифтарҙың көнкүрешен тасуирлағанда уларҙың яратҡан эсемлеге тураһында ентеклекле һөйләгән. Геродот хәбәр итеүенсә, скифтар ҡымыҙ әҙерләү серен асыуҙан шул тиклем ҡурҡа, хатта был рецептты белгән бөтә ҡолдарҙы һуҡырайта.

Хәҙерге ваҡытта ҡымыҙ Үҙәк Азия илдәрендә, Шулай уҡ Рәсәй Федерацияһының Башҡортостан Республикаһы, Ростов, Тверь һәм Ярославль өлкәләре, Мари Эл республикаһы, Алтай һәм Якутия кеүек төбәктәрендә киң таралған. Башҡортостан Рәсәйҙә иң эре ҡымыҙ етештереүсе булып тора, бында бөтә Рәсәй ҡымыҙының 63% етештерелә.

Был боронғо эсемлекте яратыусылар ошо ял көндәрендә Граф күле янында үтәсәк «Башҡорт аты» халыҡ-ара башҡорт тоҡомло аттар фестивалендә ҡымыҙҙың төрлө сорттарын тәмләп ҡарай ала.