УРышҡал (хикәйә)

Гөлсинә йыуып торған йүргәген ҡапыл ҡулынан төшөрөп ебәрҙе. “Бәй, бәй...
Ғүмере ҡыланмағанын. Әллә эсеп алған инде?” Үҙ алдына шулай һөйләнеп ҡуйҙы.
Ошоғаса ауыҙына ла алмаған Дәрисе лаяҡыл иҫерек ине.
Ул эләгә-тәгәрәй өҫтәл артына инеп ултырҙы ла үкһеп илай башланы. Әле генә
тынсып йоҡоға киткән сабый, тертләп уянып, ҡыҙып иларға тотондо. Йоҡоһоҙ төндәрҙән
кингәп, аяғында саҡ баҫып торған ҡатын лып итеп ултыра төштө.
- Гөлсинә! Ташлама мине. Һинһеҙ ни эшләрмен? Мин, мин ғәйепле, ми-ин. И-и-их!
– Өҫтәл төйөп илауын белде ире. Уның һайын сәңгелдәктәге сабыйы ла ярһыны.
Ҡыҙҙырырға ярамағанлығын белһә лә, ҡатын ҡуҙғалырлыҡ хәлдә түгел. Түшкегә сүкеш
менән һуҡҡандай зеңкеп торған башы шаулап уҡ китте – Дәристең хәбәре аңына барып
етмәне.
- Мин һинән айырылырға уйламайым да инде.
- Юҡ. Һин әйт, ташламайым, тиген. Һинһеҙ бер көн дә тора алмам.
-Ни һөйләйһең? Тиктомалдан ниңә ташларға тейешмен әле ул? Яңғыҙ түгелмен дә.
Ана, бөгөн ҡысҡырып ятһа ла, үҫеп етер әле улыбыҙ.
Ҡалҡынып, сәңгелдәктәге бәпесен күтәреп алды. Уныһы һаман ярһыуын белә.
Ултырҙы бит үҙе лә ҡыҙҙырғансы ала һалмай. Бар, хәҙер туҡтатып ҡара!
- И-их! Үҫһен ине шул. Белмәйһең, бер ни белмәйһең... Үҫеп етерме һуң? - Шып
туҡтаны Дәрис.
- Ҡуй, әле! Юҡ менән баш ҡатырма! Тым, бәпесем, тым. Егет кеше шулайтып илап
ятамы? Бөгөн һиңә ете ай бит. - Баш менән ир ҡайғыһы китте ҡатындың – әлегә ошо йән
эйәһен әүрәтеп, әҙгә булһа ла тынсытыу уйында.
- Ете ай шул, ете ай. - Дәрис сәңгелдәккә төбәлде лә шымып ҡалды.
… Көтөп алған бәпестәре сырхау булды. Ҡайһы ере ауыртҡанын да, нисек
ауырығанын да белмәҫһең - илапмы илай. Күрер күҙгә һау-һаҡ һымаҡ та. Теремек кенә:
дүрт айынан ултыра башланы. Кәйефе килгәндә, үтә ҡулсыр. Тик бына бер башлаһа,
күҙҙәрен йомоп ала ла, хәлдән тайғансы ярһый. Алты айынаса ошондағы ҡала
табиптарының күҙәтеүе аҫтында булдылар. Әленән-әле анализдар биреп торҙолар. Теүәл
бер ай элек республика гематология поликлиникаһында үҙҙәрен дә, баланы ла ентекле
тикшерҙеләр. Диагнозы әлегә билдәһеҙ тип, ят-ят дарыуҙар яҙҙылар. Ҡайтҡас, бындағылар
ҙа бер хәбәрҙе тылҡынылар.

саҡыртып алып, аныҡ диагнозды әйтеп ҡайтарҙылар. Ирҙең ҡолаҡ төбөндә участка
табибының һүҙҙәре яңғырай: “Беҙ уның ғүмерен оҙайта ғына алабыҙ. Үкенескә ҡаршы,
медицина бындай сир алдында көсһөҙ, ике йәштән үткәндәр юҡ. Бөтә талаптарҙы ла үтәп,
тейешле шарттар булдырғанда, бәлки, күберәк мөмкиндер. Ҡатынығыҙға әйтеп тороуҙы
кәрәкле тип һанамайбыҙ. Даими рәүештә республика дауаханаһына йөрөргә тура килер. Ә
һеҙгә, атай кеше, һалдат бурысын үтәгәндә дөрөҫөн әйткәндәрҙер. Тағы балаларығыҙ
тыуған осраҡта ла, ошо хәл ҡабатланыуы мөмкин”.
Эйе, армияла саҡта үҙҙәренең часының радиоактив нурҙан ағыуланыуы хаҡында,
һуңлап булһа ла, белделәр. Хеҙмәтен тултыра алмай ҡайтҡандар ҙа күп ине. Уларҙың
яҙмышы менән ошоғаса бер ҡыҙыҡһынғаны булманы Дәристең. Радиоактив нурҙан
ағыуланғандарҙың ирлек бурысын үтәй алмауҙары тураһында ла белә, тик быларҙың
береһе лә үҙенә ҡағылмаҫ кеүек ине.
Ҡәҙимге көнитмешенән риза булып ҡына йәшәй ине ошоғаса. Бөгөн килеп,
тормошо икегә бүленде.

Гөлсинә, тәҙрәнән киске ҡала уттарына бағып, уйға сумған. Ике йәшлек Иҙеле
йоморланып ҡына йоҡлап ята. Бөгөн улар тағы ла республика дауаханаһында. Бында бер
үк диагнозлы төрлө йәштәге балалар йыйылған. Йыш осрашҡастар, бер-береһен танып
торалар. Йәй бергә ятҡан таныштарынан икәүһе күренмәне – яҙмыштары билдәле инде.
Береһе - йәш бала, икенсеһе - һигеҙенселә белем алған Наташа исемле ҡыҙ. Уҡыусы тип
әйтеп тә булмайҙыр – уҡытыусылары өйөнә килеп дәрес биреп йөрөгән. Уның хаҡында
әле генә күрше палаталағы ҡатын һөйләп сыҡты. Хәле ауырая башлағас, Наташаны
ҡайтарғандар. Үҙ самаһын аңлаған ҡыҙ саф һауа һуларға теләүен әйткән. Күтәреп
сығарып ултыртыуҙарына, әллә ниндәй ҡөҙрәт менән аяғына баҫҡан да, тротуарҙан үтеп
барыусыларға “Кешеләр! Минең дә йәшәгем килә. Үлгем килмәй, үлгем килмәй, үлгем
килмәй!” – тип ҡысҡыра-ҡысҡыра өс кенә аҙым баҫып, шунда уҡ йән биргән.
...Гөлсинәне хәҙер ғәмһеҙлек биләп алған.

Иҙеленә бер йәш тулғас, ул да улының ниндәй яҙмышҡа дусар булғанын аңланы. Ә бәлки, бәлки... тип күрһәтмәгән табибы,
йөрөтмәгән бағымсыһы ҡалманы. Тик сир алдында барыһы ла көсһөҙ ине. Хеҙмәт урыны
балаға йәш ярым тулғанға тиклем һаҡланғанға күрә, уныһынан да ҡалды. Ҡайғыһынан
эскегә бирелгән ирендә бөтөнләй эше юҡ, эскә йомолдо. Күңелен тырнап торған бер
күренеш һаман күҙ алдында.
Кеше араһында бер аҙ яҙылмаммы тип, бәләкәсен ике сәғәткә иренә ҡалдырып,
ҡала мәҙәниәт һарайына концертҡа барғайны. Фыртауай егет ҡултыҡлап алған элекке
төркөмдәше Римма тап булып: “Етмешенсе йылдарҙағы сепрәк менән тағы нисә быуат
алдыңды ябып йөрөрһөң?” тиеүенә шул ҡәҙәр ғәрләнде. Ҡыш итәктәре өбөрөләнгән
бәлтә, яҙ студент сағынан иләнеп, уҡаһы ҡойолған елән ише һөрһөҙ плащ кейгән күрекһеҙ
ҡатынды эскесегә тиңләнеме...Алҡымынан алған күҙ йәштәрен йотоп, тәүге антракттан уҡ
ҡайтып китте. Тейер-теймәҫенә урамда ла күренмәҫ, урыҡ-һурыҡ шылтыраған өй
телефонын да алмаҫ булды.
Йүнләп йоҡлағаны ла юҡ. Төн урталарында тертләп уяна ла, улының йомшаҡ,
йылы тәнен тотоп ҡарағас ҡына, кире йоҡоға тала. Ҡасандыр бер була торған хәлде көтөп,
арып та китте, ахыры.
-Әсәй! Кәртешкәләге матур апай бул әле! – Йоҡлай тигәне күҙҙәрен тултырып, баянан
бирле әсәһен ҡарап ятҡан – Гөлсинә уйҙарынан оялып китте.
-Ниңә улай тиһең? - Шулай ҙа өйрәнелгән ғәҙәт үҙенекен итте: һин дә мин һөйләшеп
ятҡан улының пульсын тотоп ҡараны.
-Миңә дарыу күп алғасың, аҡсаң бөтә, ибет! Шуға матур күлдәгең дә юҡ. Ҙуур булам да
дарыуҙы үҙем һатып алам. Һиңә матур күлдәк әпирәм. Шунан кире матур апай булаһың.
Ике йәшлек бала, тип кем әйтһен инде? Бәләкәй генә ғүмерендә әсәһен матур итеп
күргеһе килә. “Бөгөн үләме, иртәгәме?” тип ҡарауыллап йөрөгән Гөлсинәнең башына
бындай уй инеп сыҡҡаны ла юҡ. Бер уның ғынамы икән? Тотош дауаханала барса әсәйҙәр
ҙә ҡара-ҡура кейемдәрҙә йөрөй.
-Әйҙә, мин һиңә әкиәт һөйләйем, әсәкәйем. Матур әкиәт.
Улын һөйәп ултыртты әсәһе.
-Борон бер матур апай менән ағай йәшәгән. Уларҙың матур бәпәйе булған.

“Их, ғүмергенәң юҡ шул, бәпәйем!.. Был тиклем фантазияң менән әллә кем булыр
инең.”
-Күҙемә генә ҡара, әсәкәйем, юҡһа әкиәт ҡайтып китә. Бәпәйҙәренең башы ауыртҡас,
аспирин ашаған. Дарыуҙан ҡоҫҡан, илаған. Ул шулайтҡас, атаһы күүп итеп аҡы эскән.
Шунан, әсәһе лә илаған.
“Бер һөйләй башлаһа, туҡтатып булмай торған. Тыңлайым, бәлки, һуңғыһылыр.”
-Малайҙың башы ныыҡ ауыртҡан. Врач апай ҙуур дарыу биргән. Малайҙың ҙурайғыһы
килгән. Шуға теге дарыуҙы ашаған.
“Бәпкәмдең фотоһына ҡарап булһа ла һағыштарымды баҫыр инем. Юҡ шул
фотоаппаратым. Дарыуға аҡса кәрәккәс, “Смена”-ны ла һаттыҡ бит әле.”
-Әсәкәйем, мине тыңламайһың бит. – Иҙел былай ҙа ҙур күҙҙәрен тултырып ҡараны.
Быуынһыҙ булып шыуып төштө иҙәнгә ҡатын. Тубыҡланып, бәпесенең биленән ҡосоп,
терһәктәрен карауатҡа терәне. Инде бер-береһенең күҙҙәре йәнәшә генә. Яҡынлыҡты
тойоп ҡалһын ҡошсоғо.Әсәһенең яратыуын белһен.
-Шунан әсәһе менән икәүһе матур тауға менгәндәр. Әсәһе һағыҙ биргән.
“Балаҡайым. Олатаһы килтергән ҡарағас һағыҙҙы иҫендә ҡалдырған бит. Ер-һыу
күреп тә өлгөрмәне ҡыҫҡа ғүмерендә. Тауҙарҙы ла китаптан ғына белә. Шуны һөйләй.
Ҡалай ҙа ғына зиһенле бит.”
Иҙелдең хәле бөтә башланы: “Һағыҙҙы ашаған икән, ауырымаған да ҡуйған. Атаһы
ла аҡы эсмәгән, әсәһе лә иламаған.”
Тағы күҙҙәрен тултырып ҡараны:
-Әсәкәйем, һине мин ныҡ-ныҡ яратам. Йоҡом килә. Мин йоҡлағас, эргәмә кил, йәме.
Һулышы өҙөлдө Гөлсинәнең. Кисектергеһеҙ минуттарҙың етеп килгәне яңы аңына
барып етте.
-Юууҡ! – Йөрәк өҙгөс тауыш дауахана стеналарына ҡаҡлығып, шаңдау булып ураны.

-Гөлсинә! Үҙеңде ҡулға ал. Эмоцияларыңа хужа булмай, күпме мәшәҡәт тыуҙыраһың.
“Кем әле был? Курсташы Рима. Тик ул ғына команда тонында һөйләшә. Мине мыҫҡыл
итеп ултырамы? Ҡайғы уртаҡлашырға килгән берәү. Бәпесемде моргҡа илткәндәрҙер
инде...”
-Иҙелде ...вскрытиеға бирмәйем. Мин уны тәжрибә өсөн дә, эске органдарын кемгәлер
күсереп ултыртыу өсөн дә тапманым. Хәлем юҡ. Бар, Рима, алдырт баламды. Машина тап.

(Дауамы бар).

Миңнур Ҡасимова.