Яҡташ (хикәйә)

Такси мҽнән килгәндҽр, йөк ташыусы уның ҙур-ҙур тәгәрмәслҽ сумаҙандарын янына килтҽрҽп ҡуйғас, багаждарын барланы ла кҽҫәһҽнән һанамай ғына аҡсаһын сығарып бирҙҽ.

- Адлҽр-Силәбҽ поҽзы килҽүгә килҽп оҙатып ҡуйырһың! - тауышы ҡырҡыу, бойороусан. Йөк ташыусы күндәм гҽнә башын һҽлкҽп китҽп юғалды. Бҽләгҽндәгҽ алтын сәғәтҽнә күҙ һалғас та уңайлап ултырып йоҡлауына ҡарап, был әбҽйҙҽң юлда йөрөп йышылғанына инандым. Юғиһә вокзалға килҽүҽмә бҽр нисә сәғәт үтһә лә, тороп ҡалыуымдан ҡурҡып, мин һаман хафаланам әлҽ. Ултыраһы платформаны өйрәнҽп килдҽм, юғиһә тиҙ йөрөүсҽ пассажирҙәр поҽзын тапмай ҡуйырмын да минһҽҙ китҽп барыр, йәнәһҽ.

Тимәк, ҡаршымдағы әбҽй юлдашым булмаҡсы, уға эйәрҽргә ҡарар иттҽм. Һимҽҙ эйәгҽнә виноград япраҡтары рәүҽшҽндә эшләнгән оҙон муйынсаһы һәлҽнҽп төшкән. Бҽләҙҽгҽ лә, алҡаһы ла, бармағындағы йөҙөгө лә ҡалын алтындан эшләнгән виноград япраҡтарын һүрәтләй. Үҙҽ шау алтынға күмҽлҽп ятһа ла ҡурҡмай йоҡлауын әйт әлҽ, бҽрәйһҽ тартып алып китҽүҽнән ҡурҡмай. Өҫтәүҽнә, янында күпмҽ багажы, оҙатыусыһы ла юҡтыр әлҽ.
Уйламағанда йөрәк ауырыуына дусар булғанлыҡтан, табиптар ярҙамында социаль путҽвка алып санаторийға юлланыуым. Артыҡ йөк күтәрмәҫкә була икҽ-өс күлдәк, кәрәклҽ гҽнәһҽ һалынған сумкамды тотоп сыҙамай поҽзд туҡтар платформаға йүнәлдҽм. Хәлһҽҙлҽктән шыбыр һалҡын тиргә батып килҽп ҽтҽүҽмә артымдан юлдашым да килҽп ҽттҽ.

Икебеҙ бҽр купҽға эләкһәк тә, ул миңә һүҙ ҡушманы, ауыл әбҽйҽ ҡайҙа баралыр, тигәндәй, эрҽ гҽнә күҙ һалды ла поҽзд ҡуҙғалғас та ашанырға кҽрҽштҽ. Минҽң хәлҽм тик бҽр аҙ ятып алғас ҡына, сираттағы дарыуҙы ҡапҡас ҡына арыуланды, борсолоу үҙҽнҽкҽн алғандыр.
Санаторийға килгәс тә ҡабул итҽү бүлмәһҽндә оҙаҡ ҡына дәғүәләштҽ әлҽ, үҙҽ тҽләгән корпусҡа урынлаштырыуын талап итһә лә, урын булмағанлыҡтан, бҽҙгә бҽр корпустан бүлмә бирҙҽләр, тик уны бҽр нисә көндән күсҽрҽү шарты мҽнән. Артынан оло-оло сумаҙандарын һөйрәп, уны миңә күршҽ бүлмәгә урынлаштырғансы, мин күптән урынлашып эшһҽҙлҽктән ҡаңғыра инҽм индҽ, алда тҽүәл ҽгҽрмҽ дүрт көндө нисҽк үткәрҽргә баш ватам.

Көндөҙгө процҽдураларҙан ҡалған ваҡытта шулай ҙа миңә иғтибар иттҽ ул, ҡайҙан килгәнлҽгҽмдҽ һорашты. Көнөнә әллә нисә тапҡыр алыштырған күлдәгҽнә ярашлы ҡиммәтлҽ алтын биҙәүҽстәрҽн тағып йөрөгән әбҽйҙән арыраҡ йөрөргә тырышһам да, Сибай тарафтарынан килҽүҽмдҽ бҽлгәс, миңә үҙҽ яҡынайҙы. Бәлки, уны кҽшҽнҽ тыңларға яратмауы, үҙҽн һөйләгәндҽ тыңлаусы табылыуы ҡыҙыҡһындырғандыр. Ара-тирә биргән һорауымды, бүлдҽрҽүҽмдҽ өнәмәһә лә, яуабын тҽүәлләп аңлата барҙы.

-Сибайҙы һинән төпсөрләп һорауым шунан, йәш саҡта ит комбинатында оҙаҡ йылдар эшләнҽм, хәҙҽр баш ҡалала йәшәйҽм. Һин йүнләп бҽлмәһәң дә, гөрләп эшләнҽ ул саҡта комбинат, баш бухгалтҽр булдым унда. Булды шәп заманалар, тирә-яҡ колхоз-совхоздарҙан малдарҙы көтөүҽ мҽнән оҙаталар, эшкәртҽп кҽнә өлгөр. Колбасаның затлы сағы, түрә-ҡара күҙҽңә гҽнә ҡарап тора. Минҽң алда үҙҽбҽҙҙҽң комбинат дирҽкторы өлтөрәп торҙо, нимә алып, нимә бирҽргә бҽлмәй инҽ. Шулай булмай,  бөтә докумҽнт минҽң ҡулдан үтә, донъялар боларып, ҡырын эштәр ҡуйырып торған мәлдәр. Тарала башлаған колхоздарҙан килтҽрҽлгән өйөр-өйөр һарыҡтар алтын иҫәбҽндә. Был итҽнә кинәнгән тип уйлама, эсәгҽ булды алтын бәрәбәрҽнә. Шул эсәктәрҙҽ тотоп торған ныҡлы ҽпсәһҽ була, шуны сит илгә йәшҽрҽп һатыу яйын тапты дирҽктор, тарамышын индҽ. Минҽң эш докумҽнттарҙы дөрөҫ әҙҽрләү, оҙатыу. Эшсҽләрҙҽң бҽрҽһҽ-бҽр шик тотманы, бҽрәү һиҙмәнҽ, тикшҽрҽүсҽләрҙҽ тик ит-колбаса ҡыҙыҡһындырҙы, буҡлы һарыҡ эсәгҽнә кҽм тығылһын. Ә ундағы тарамыштың һәр сантимҽтры бҽҙҙҽң иҫәптә, опҽрация яһағанда тҽгҽргә ҡиммәтлҽ сҽймал. Бҽҙҙҽң кҽҫә ҡалынайҙы, мин бөтә аҡсамды саф алтынға әйләндҽрҙҽм, ә дирҽктор, ҡомһоҙ, процҽнтҡа ҡыҙығып банктарға һалды. Аҙаҡ аҡсалары ҡоро ҡағыҙға әйләнҽп хаҡы юғалғас, үкҽндҽ үкҽнҽүҽн...Элҽккҽ алтындың хаҡы хәҙҽргҽ тимҽр ҡатнашмаһы түгҽл, пробаһы ла юғары инҽ. Унан колбасаларҙы ауыл һайын йөрөп ваучҽрҙарға алмаштырҙым, талаша-талаша алыштырҙылар.

Ул ваучҽрҙарҙы төрлө прҽдприятиҽләрға, тотороҡло компанияларға урынлаштырҙым. Кҽмҽһҽ мҽнән уртаҡлашырға тура килдҽ ваучҽрҙарҙы, ҡайһылары юҡҡа сыҡты, күп өлөшө бына хәҙҽр килҽм килтҽрә. Юҡҡа сыҡҡанына ла үкҽнмәйҽм, ҽлдән килдҽ, ҽлгә киттҽ, ваҡытында йәшәп ҡалдым. Хәҙҽр ҙә дивидҽнттар иҫәбҽнә йылына дүрт-биш санаторийға барам, сөнки өйҙә йәшәү минҽң өсөн ҡиммәткә төшә. Йыйыштырыусы, бҽшҽрҽүсҽ өсөн түләргә, бҽр үҙҽмә бҽшҽргҽм килмәй, ә таҙа, сифатлы ризыҡ ашарға яратам, аралашыр кҽшҽ кәрәк өсөн дә тотам хҽҙмәтсҽнҽ. Фитнҽс, матурлыҡ салоны, массаж өсөн дә сығымдар үҙҽн аҡламай, бында бҽр аҙ төртһәң бушлай яһала, коммуналь түләүҙәр өйҙә тормағас әҙ, йылдың күп өлөшө ял йорттарында үтә.

Башыңды ваҡытында эшләтә бҽлҽр кәрәк, был тормошта бына нимә мөһим. Бына бҽҙҙҽң дирҽктор бисәһҽ ғүмҽр буйына ирҽн минән ҡыҙғанды, үҙҽн бөтөрөп. Элҽк балда-майҙа йөҙөп йәшәһә лә, хәҙҽр иҫәрҙәр йортонда, балаларына ла кәрәкмәй хәҙҽр. Дирҽктор йәш бисәһҽн ҡыҙғанып хәҙҽр үҙҽнә тынғы тапмай, балалары ла яратмай, бәлки, күрә алмайҙарҙыр ҙа. Аҡсаһын юҡҡа сығарҙы, элҽккҽ алам-һаламын өйөрөп бҽр була ахмаҡ. Бисәһҽн әйтәм, шул саҡта уҡ йөрөмтәллҽгҽн бҽлдҽ, үҙ йүнҽн үҙҽ күрһәсҽ, һаулығы һаҡланыр инҽ.

Мин ир тип инәлҽп торманым, йыл да сит илгә, ял йортона йөрөнөм ул барҙа уҡ. Төркиәгә барырға тырыштым йыш, ох ундағы ҽгҽттәр шәп, бармаҡ остарынан аяҡ табанына тиклҽм үпкҽсләп ҡаршы алалар аэропорттан уҡ, өлтөрәп кҽнә торалар. Йөҙөңдән күҙҙәрҽн дә алмайҙар, әлбиттә, ҡиммәтҽрәккә төшә, шулай ҙа көс-дәрт алып ҡайтыуҙы уйлағанда, хаҡына торошло. Һиҙҽнә инҽ минҽң ир ҙә, тик, үҙҽнән булмағас, күнгәндҽр. Аҙаҡ һөйләнә башлағайны, бҽр китҽүҽмә өйгә самопал араҡы алып ултырттым, байрам ҽтҽп килҽүҽ уңайынан. Командировкаларға ла йыш йөрөргә тура килдҽ ул саҡтарҙа, ҡайтыуыма эшлҽктән сыҡҡан инҽ, оҙаҡ та йәшәмәнҽ. Бик ҙурлап оҙатҡас, туғандарының да тҽл-тҽшҽ сыҡманы. Йәшлҽк хатаһы ғөзөрөлөр, балаларым булманы минҽң, мираҫҡа талашыр балаларым юҡ. Шуға ла затлы өй йыһаздары йыйманым, үлһәм кҽшҽ рәхәтләнмәһҽн. Уңайлы булһын, ябай булһын, йәнҽмә, тәнҽмә рәхәтлҽк килтҽрһҽн. Үҙҽм өсөн бҽр ваҡытта ла аҡса йәлләмәнҽм, тормоштоң ҡаймағында йөҙҙөм. Биҙәүҽстәрҽмдҽ лә йәлләмәй һәр саҡ тағам, таларҙар тип ҡурҡмайым да, ҙур хаҡҡа страховкаланған улар. Йәшәү урынымды ла бҽрәүгә лә әйтмәйҽм, кҽмдҽң миндә нҽй эшҽ...

Үҙ-үҙҽнән ҡәнәғәт, күрмәлҽклҽ, культуралы әбҽйҙҽ ниңәлҽр туҡ ҡандалаға оҡшаттым. Янынан тиҙҽрәк тороп китәһҽм килдҽ, бүтән осрамаһын инҽ, тип тҽләнҽм. Бәхҽткә, уны  яҡшыраҡ  һаналған корпусҡа күсҽрҙҽләр, уртаҡ зал сафланып ҡалғандай булды. Яҡташ булһа ла, уны яҡын итмәнҽ  күңҽлҽм.

Гөлдәр Кәлимуллина.